تیتر : گیاه شناسی
خلاصه : هر کسی کو دور ماند از اصل خویش
باز جوید روزگار وصل خویش
متن کل خبر : یا من اسمه دواء و ذکره شفاء
پیشگفتار:
استفاده از گیاهان به عنوان دارو برای پیشگیری و درمان بیماری ها از روزگاران كهن مورد توجه متخصصان طب سنتی قرار داشته و تا ابتدای قرن شانزدهم معتبرترین روش برای درمان بیماری ها به شمار می رفته است. ابوعلیسینا از نخستین دانشمندانی است كه در كتاب قانون به شرح و بررسی علمی خواص درمانی گیاهان پرداخته است. قانون ابن سینا همراه با كتاب الحاوی كهاز سوی رازی به رشته ی تحریر درآمد، منابع ارزشمند طب گیاهی بوده و قرنها به عنوان كتاب مرجع مورد استفاده دانشمندان غربی قرار گرفته است.
قرن شانزدهم با آغاز نگرش های نوین در علم پزشكی همراه بود. در نتیجه ظهور دیدگاههای جدید درمان، كم كم روشهای درمان بیماری ها با گیاهان كنار گذارده شد واستفاده از داروهای تازه هم مشكلات خاص خود را داشت. عوارض جانبی بسیارزیاد داروهای شیمیایی و گرانی آنها موجب گرایش مجدد مردم به طب گیاهی شد. در قرن اخیر پیشرفت عمده ای در بهره گیری از گیاهان دارویی حاصل شدهاست و آزمایشگاه های مجهز در سراسر جهان برای بررسی اثرات این داروها بهكار و فعالیت مشغولند.
شاید برای بسیاری از مردم قابل تصور نباشد كه وجود انواع داروهای شیمیایی در بسته بندی های رنگارنگ حاصل تحقیق بر روی اجزای مؤثر گیاهان دارویی است. طبق آمار حدود 25 درصد از داروهای تجویز شده از سوی پزشكان در ایالات متحده حداقل شامل یك جزو مستقل از گیاهان هستند. بعضی از این داروها از عصاره گیاهان تهیهشده و گروهی دیگر از این داروها از تركیبات شیمیایی با منشأ گیاهی ساخته می شوند. آمار استفاده از داروهای گیاهی در سال های اخیر قابل توجه است. سازمان بهداشت جهانی1 تخمین می زند كه در حال حاضر 80 درصد جمعیت جهان یعنی حدود 4 میلیارد نفر از طب گیاهی در درمان بیماری ها استفاده می كنند.این سازمان خاطر نشان می سازد كه از حدود 119 داروی گیاهی حدود 74 مورد آن دقیقا همانند كاربرد آنها در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. همین موضوع موجب شده است كه هم اكنون تحقیقات گسترده ای از سوی شركت های داروسازی روی خواص درمان گیاهان مناطق مختلف جهان انجام گیرد. هم چنین مواد مشتق از گیاهان نقش عمده ای درصنعت داروسازی دارند. چنینداروهایی برای درمان بیماری های قلبی، فشار خون بالا، انواع دردهای مزمن، آسم و دیگر بیماری ها به كار می روند.
در این تحقیق سعی شدهخواص تعدادی از گیاهان دارویی كه در ایران بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند مورد بررسی، و مواردی از مصرف آنها برای درمان بیماری ها بیان شود.
مقدمه:
داروشناسی عبارت از كاربرد توأم رشته های مختلف علمی به منظور دستیابی به دانش داروها از نظرات گوناگون می باشد. می توان داروشناسی را به عنوان یك علم كاربردی كهسر و كار آن با علوم بیولوژی، بیوشیمی و امور اقتصادی داروهای طبیعی و تركیبات متشكله ی آنهاست،تعریف كرد. در حقیقت باید گفت كه داروشناسی مطالعه ی داروهایی است كه منشأ آنها از نباتات و حیوانات می باشد.
داروهای گیاهی را عمدتا براساس مبانی زیر تقسیم بندی می كنند:
1- شكل ظاهری: در این روش داروها را از روی شكلظاهری اندام های مختلف گیاهان مانند ریشه ها، برگها یا غده ها طبقه بندی می نمایند.
2- خانواده های گیاهی: تعداد زیادی از خانواده های گیاهی دارای صفات بسیارمشخص و مشتركی هستند وبدین وسیله می توان داروهای حاصل از آنها را در یك زمان مورد مطالعه و بررسی قرار داد.
3- كاربرد درمانی: در این طبقه بندی داروها صرفنظر از شكل ظاهری، خانواده های گیاهی یا ساختمان شیمیایی یك جا مورد مطالعه قرار می گیرند. در این روش بیشتر به گیاهان مقوی، مدر، مسهل، آرام بخش و مهوعتوجه می شود.
4- تركیبات شیمیایی: یكی از مناسب ترین روش های طبقه بندی گیاهان دارویی طبقه بندی بر اساس تركیب شیمیایی است. گیاهان دارویی دارای تركیبات بسیار متنوعی هستند كه دسته ای از این مواد دارای اثر درمانی و تعدادی از نظر واكنش های شیمیایی دارای اثر می باشند.
امروزه داروهای گیاهی به یكی از اشكال دم كرده، جوشانده، عصاره، پودر، شربت، پماد، ضماد و اسانس (اغلب به صورت تقطیر با بخار آب) مصرف ودر بازار موجود می باشند.
نام گیاه: آویشن
نام انگلیسی: Thyme
نام علمی: Thyme
آویشن نامی آشنا برای بسیاری از انسان هاست. چه گیاه شناسان و افرادی كه به نحوی با گیاهان در ارتباط هستند و چه افراد عادیكه به دلیل موارد مصرف این گیاه در زندگی روزمره با آن آشنایی دارند.
آویشن به صورت درختچه ای كوتاه و پرشاخه است كه شاخه های علفی آن پوشیده از برگ هایی در قسمت فوقانی ساقه و گل های ریز آن به طور چتری و منفردی می رویند.
از آویشن یك اسانس یا روغن تهیه می كنند كه ممكن است به رنگ قرمز،زرد یا بی رنگ باشد و در پزشكی استفاده های فراوانی از آن به عمل می آید. از جمله كه خاصیت ضد نفخ و ضد قارچ داشته و ضد میكروب های حصبه، دیفتری، كلی باسیل و سینه پهلو است. این گیاه آنتی ویروس و برای رفع آماس چشم، درمان خونریزی بینی، درمان سیاه سرفه و زخم های دهان و مهمتر از همه برایپیشگیری از سرطان بسیارمفید است.
آویشن از طریق تقسیم بوته تكثیر و می توان آن رادر مقیاس وسیعی در برخیاز نقاط ایران كشت كرد كهمعروف ترین آن آویشن شیرازی است. البته این گیاه در اروپا، اسپانیا و ایتالیا نیز پرورش داده شده و به مصارف دارویی و خوراكی می رسد.
نام گیاه : بابا آدم
نام انگلیسی : Burdock
نام علمی : Arctium lappa
بابا آدم كه فیل گوش نیز نامیده می شود، گیاهی است علفی و دوساله كه ارتفاع ساقه ی آن تا 5/1 متر هم می رسد. این گیاه به حالت وحشی در دشت ها ونواحی معتدل و مرطوب در اروپا و آسیا به خوبی می روید اما در معرض نور و خاك، خشك و پژمرده می شود.ساقه ی آن شبیه پوست ماربوده و پوشیده از كركهای خشن و زبر می باشد و برگ های آن بسیار بزرگ و پهن به حالت افتاده روی ساقه قرار دارند. رنگ برگها در قسمت چسبیده به ساقه سبز كم رنگ است و هرچه به طرف انتهای برگ نزدیك می شویم تیره تر می شود.
ریشه ی باباآدم دارای رزین1، قند،آهن، کلسیم و ویتامین می باشد. به همین دلیل از ریشه های خشك شده ی یكساله ی این گیاه كه دارای رنگ سبزمایل به قهوه ای هستند برای درمان آبله، آبله مرغان،سرخچه، مخملك، آلرژی، نقرس، سرگیجه، رماتیسم و رفع ناراحتی های ریوی و گلودرد استفاده می شود. ریشه ی باباآدم بهترین تصفیه كننده ی خون و علاج كم خونی و رنگ پریدگی است و بالاخره ضد سرطان بودن این گیاه را می توان از مهمترین خواص آن دانست. در سالهای اخیر ریشه ی باباآدم را به صورت چای گیاهی نیز بكار می برند.
1- Resin
نام گیاه : پیاز
نام انگلیسی : Onion
نام علمی : Allium Cepa
پیاز گیاهی است دوساله دارای برگهای توخالی و استوانه ای شكل كه ارتفاع ساقه ی آن به یك متر می رسد. گل های پیاز بهرنگ سفید یا بنفش به صورت چتر در انتهای ساقه قرار دارند.
این گیاه در حال حاضر در تمام نقاط دنیا كشت می شود ولی گفته می شود كه منشأ آن از ایران و افغانستان بوده و از آنجا به دیگر نقاط دنیا راه یافته است.
پیاز دارای قند، کلسیم، سدیم، پتاسیم، ید، سیلیس1، آهن و فسفر میباشد. بر همین اساس از آنبرای درمان آبسه، سوختگی، خارش و آبریزش چشم، سنگینی گوش، بی اشتهایی، نفخ معده و روده و بیماری های كلیه و مجرای ادرار استفاده می شود. این گیاه باكتری كش بوده و برای تسكین درد نیش حشرات نیز بسیار مفید است. همچنین از آن برای درمان سرطان كبد، یبوست و ازدیاد فشار خون استفاده های فراوانی به عمل می آید. پیاز با دارا بودن انسولین میزان قند خون را پایین می آورد به همین دلیل است كه بیماران دیابتی باید هر روز ازآن استفاده كنند.
1- SiO2
نام گیاه : دارچین
نام انگلیسی : Cinnamon
نام علمی : Cinnamo Zelanicum
درخت دارچین به صورت وحشی روییده و ارتفاعش به9 متر می رسد. برگ های آن سبز درخشان بوده و میوه اش گوشت دار است. از برگ ها و سرشاخه های درخت دارچین نوعی اسانستهیه می شود كه در پزشكی کاربردهایی دارد.
دارچین از قدیم الایام در دنیابكار می رفته و برای درمان امراض مختلف مصرف می شده است. با وجود اینكه این گیاه در ایران كشت نمی شود ولی استفاده ی مردم از آن بسیار گسترده است. یكی از انواع مهم دارچین، دارچین سیلان استكه به عنوان طعم دهنده و اسانس مورد استفاده قرار می گیرد.
دارچین رمز جوانی است و مصرف روزانة آن انسان را سلامت نگه می دارد. این گیاه در درمان گزش عقربو پرش چشم استفاده می شود. همچنین برای تسكین درد دندان های پوسیده و درمان قلنج روده بسیار مؤثر است. دارچین بهترین دارو برای دردهای عضلانی بوده و امروزه نیز كرم هایی به بازار آمده كه حاوی دارچین است و برای رفع درد بكار می رود. این گیاه به علت دارا بودن Cinnamodehyde بر روی انسان اثر آرام كننده و شادی بخش دارد و می توان گفت والیوم گیاهی است. دارچین رگ ها را باز كرده و اثر خوبی در گردش خون دارد و بالاخره باید از مهم ترین خواص آن به ضد سرطان بودنش اشاره كرد.
نام گیاه: زعفران
نام انگلیسی : Saffron
نام علمی : Crocus Sativas
زعفران گیاهی است پایا باارتفاع حدود 30 سانتی متر كه دارای برگهای دراز و گلهای ارغوانی و منظم میباشد. این گیاه به صورت مرغوب و درجه دو یا نامرغوب تولید و مصرف می شود.
زعفران كه به گل سلامتی، سلطان ادویه ها وطلای سرخ معروف است ارزشمندترین رستنی ایران و نشأت گرفته از دامنه های الوند می باشد. كشت زعفران در ایران به سالهایقبل از میلاد برمی گردد و در مناطق بسیار كم بارانایران كه دارای زمستان سرد و تابستان گرم هستند گسترش و در كشورهای یونان و ایتالیا كم و بیش رواج دارد.
تركیبات سازنده ی زعفران عبارت از قندها، مواد معدنی، ویتامین ها، چربی ها و روغن های فرار است. بر همین اساس از آن برای درمان ریزش اشك و خارش چشم، تقویت بینایی و تسكین درد گوش استفاده می كنند. این گیاه ضد درد،بی خوابی، تشنج و صرع است و خونریزی بینی را برطرف می سازد. مهم ترین خاصیت زعفران كه از قدیم الایام از آن استفاده شده است درمان افسردگیمی باشد. همچنین باعث تسریع زایمان شده و آرام بخش و خواب آور است. از زعفران به عنوان مدر و پاككننده ی كلیه و مثانه نیز می توان استفاده كرد.
نام گیاه : زنجبیل
نام انگلیسی : Ginger
نام علمی : Zingibar Officinale
زنجبیل اصالتا یك گیاه چینی و هندی بوده و در اینكشورها در طول بیش از 4000 سال مورد استفاده قرار گرفته است. فرآورده های حاصله از زنجبیل از ریشه تازه یا خشك شده آن یا از تقطیر روغن از ساقه اش تهیه می شود.
از آنجاكه زنجبیل نوعی گیاه زیرزمینی است لذا ساقه ی ریشه دار این گیاه بخشیاز ساقه ی اصلی است كه بر حسب اتفاق در زیرزمین رشد و نمو می كند و به صورت دكمه های به هم پیچیده، ضخیم و قهوه ای روشن است.
ریشه ی دکمه ای و به همپیچیده ی زنجبیل
از ریشه ی زنجبیل در درمان سرگیجه، تعریق، تهوع یا استفراغ ناشی از بیماری های حركتی یا دریازدگی و درمان سرفه یمسلولین استفاده می شود.همچنین این گیاه برای درمان گلودرد، سرماخوردگی، آنفولانزا، گرفتگی و انقباض عضلات و دردهای مفاصل بسیار مؤثر است. زنجبیل با دارا بودن آنتاگونیستهای سروتونینی و مقادیر زیادی منابع فسفات معدنی قادر به تأثیرگذاری مثبت در روندیادآوری مغز است.
از آنجا كه مردم از دیرباز علاقه ی وافری به طعم تندو بوی معطر آن داشته اند و نوعی خاصیت گرمایی داشته و برای درمان درد معده مؤثر بوده است، كاشفان و جهانگردان در سرتاسر نقاط گرمسیری آنرا كشت داده اند.
نام گیاه : زیتون
نام انگلیسی : Oliveنام علمی : Olea Europaea
زیتون درختچه ای است به ارتفاع 3 متر كه گاهی در اثرشرایط مساعد پرورش ارتفاعآن به 12 متر هم می رسد. برگ های درخت زیتون سبز رنگ، بیضوی، دراز و بوضع متقابل یكدیگر بر روی ساقه قرار گرفته اند.
زیتون معمولا در اوایل تابستان شروع به گل دادن و در اواخر تابستان میوه اش به ثمر رسید. برای استخراج روغن زیتون كهبه رنگ زرد روشن مایل به سبز یا زرد طلایی است میوه ها را له كرده و در داخل كیسه ای می ریزند و سپس كیسه را تحت فشارقرار داده و روغن آن را خارج می كنند.
این گیاه دارای سدیم، ویتامین و آهن است بر همین مبنا از آن برای تقویت موی سر، رفع شورهو ریزش مو، درمان زونا، سرمازدگی و آفتابزدگی، سرفه های شدید و خشك، جوش های دهان و یبوست و قلنج روده استفاده های فراوانی به عمل می آید. زیتون برای رفع خارش چشم و تقویت بینایی و جلوگیری از تعریق بسیار مؤثر است. همچنین دفع كننده ی سنگ كیسه ی صفرا و پایین آورنده ی فشار و قند خون است.
زیتون از جمله گیاهان با ارزش اقتصادی است كه به دلیل عمر زیاد و سازگاریش در نقاط مختلف جهان بویژه در كشورهای حوزه ی مدیترانه كشت می شود و احتمالا از آن جا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. امروزه استان های شمالی كشور عمده ترین تولید كنندگان زیتون در ایران هستند.
نام گیاه : گاوزبان
نام انگلیسی : Borage
نام علمی : Borage Officinalis
گاوزبان گیاهی است علفی و یكساله كه ارتفاع ساقه ی آن به 60 سانتیمتر می رسد. ساقه ی آن شیاردار بوده و برگهایش ساده و پوشیده از تارهای خشن است. همچنین گلهای آن به رنگ های آبی، سفید و بنفش مشاهده می شوند.
گاوزبان احتمالا از شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه و قسمت هایی از خاورمیانه می روید. این گیاه دارای نیترات پتاسیم، منگنز و منیزیم می باشد. به همین دلیل از آن به عنوان معرق و مدر استفاده می كنند. گاوزبان سرماخوردگی را برطرف می سازد و برای درمان بیماری سرخك و مخملك مفید است. در درمان آبله، آبله مرغان نیز كاربردهای فراوانی دارد. برگهای گاوزبان تصفیه كننده ی خون هستند و از آن ها برایتسكین بخشیدن دردهای عصبی استفاده می شود. همچنین برای رفع خشونتسینه مفید بوده و برای درمان التهاب و ورم كلیه، دفع سنگ مثانه، درمان جوش های دهان و رفع حرارت دهان بسیار مؤثر هستند.
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
